Als beginneling in schrijversland leer je al snel bepaalde ‘lessen’ en dat is maar goed ook. Anders is het verhaal niet te volgen of overbodig lang en saai. Dit keer staat ‘Kill your darlings’ op het programma, in het Nederlands beter bekend als ‘Schrijven is schrappen.’
De beginneling die ‘ikke’ heet
In de vorige schrijfles heb ik uitgebreid verteld over het fenomeen ‘Show don’t tell’, één van de eerste dingen waar ik als aspirantschrijver tegenaan liep. En als ik eerlijk ben, nog regelmatig mee stoei. Een ander veel gehoord motto, dat elke schrijver kent, is ‘Kill your darlings’.
De eerste ruwe versie van mijn beginnersmanuscript was duidelijk wennen. Ik had bepaalde ideeën die ik dacht uit te moeten voeren, zoals zeer uitgebreide beschrijvingen van de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Dus deed ik dat, ook al zijn dat vaak de stukken tekst die ik in andermans boeken maar selectief lees, zeker als het te lang duurt, omdat ik liever wil weten wat er gaat gebeuren. Waarom deed ik het dan? Ik dacht dat het moest, maar ook omdat het gewoon heel leuk is om je eigen wereld te creëren. Die wereld wilde ik zo duidelijk mogelijk laten zien. Het betekende voor mijn eerste versie dat de hoofdstukken in mijn verhaal steeds langer werden.
Wat is dan ‘Kill your darlings’?
Elke schrijver schrijft eerst een ruwe versie van zijn of haar verhaal. Tenzij je zo’n zeldzaam genie bent, dat het in één keer perfect op papier weet te zetten, maar voor het gemak ga ik daar nu even niet van uit. De meesten doen dit schrijven door hun fantasie de vrije loop te geven, door simpelweg alles wat in hun hoofd opkomt, neer te zetten. En dan komen ze er bij het herschrijven achter dat er dingen in staan die geheel overbodig zijn óf dubbelop óf goed zijn, maar niet passen bij het geheel. Dat zijn de darlings die je moet killen, zogezegd. De formulering ‘Kill your darlings’ werd lang geleden bedacht door de in 1962 overleden schrijver William Faulkner. Volgens hem moest er afscheid worden genomen van zinnen en scenes waar de schrijver zowaar van houdt, maar die niks toevoegen. In het uiterste geval kunnen dat zelfs personages zijn.
‘Schrijven is schrappen’
Ik ben niet altijd zo’n grote fan van mensen die zoveel mogelijk Engelse woorden in een gesprek of tekst proberen te gebruiken. Tuurlijk, ik doe het ook wel eens, omdat het makkelijk is of iets duidelijk kan maken, maar er zijn ook mensen die er een sport van proberen te maken. Of overdrijf ik nu…?
Voor het ‘Kill your darlings’ bestaat ook een Nederlandse tegenhanger, ‘Schrijven is schrappen’, bedacht door de schrijver Godfried Bomans en verder ontwikkeld door Willem Elsschot. Er is een zogeheten Elsschotproef, waarbij zoveel mogelijk woorden geschrapt worden, zonder dat de inhoud verloren gaat. Hierdoor wordt een tekst leesbaarder.
Het is niet helemaal hetzelfde
‘Kill your darlings’ gaat dus om elementen in het verhaal waar de schrijver aan gehecht is geraakt en liever niet ziet verdwijnen tot hij uiteindelijk tot de conclusie komt dat het beter is.
‘Schrijven is schrappen’ gaat vooral over het overbodige schrappen voor de leesbaarheid. Om een tekst beter over te brengen op de lezer.
In de praktijk
Het is dus simpelweg het schrappen van alle woorden, zinnen of scenes die overbodig zijn. En dit zijn er soms meer dan je denkt, ben ik achter gekomen. Zoals ik al eerder vertelde had ik zeer uitgebreide omschrijvingen van locaties, maar ook van gebeurtenissen. En aangezien ik een kinderboek aan het schrijven ben, moet het niet te dik zijn. Ik ging dus op zoek naar dingen op te schrappen en echte darlings om te killen.
Ik heb hoofdstukken van soms wel twintig A4-tjes terug weten te brengen naar vijf of zes. Voor de oplettende lezer is dat dus ruim de helft. En dat alles zonder afbreuk te doen aan de inhoud. Zegt misschien wel wat over de kwaliteit die het eerst had, maar zoals ik al zei was dit mijn allereerste schrijfpoging. Meestal ging dat schrappen best soepel en kon ik hetzelfde zeggen met veel minder woorden. Het gaf het verhaal vaart en maakte het beter en leuker om te lezen.
Toch waren er ook stukken die mij echt wel aan het hart gingen. Waarvan ik rationeel wist dat ze eruit moesten, maar die ik veel te leuk vond om te ‘killen’, want ja, dat is toch echt wat ze noemen ‘kill your darlings’. Deze darlings staan in een apart document op mijn laptop, te wachten op een nieuw verhaal, waarin ze misschien wel mogen blijven leven. Wie weet…
Conclusie
Hoe je het ook noemen wilt, schrappen of killen, elke tekst verdient het om herschreven te worden. Het is de beste manier om een (goede) tekst nog veel beter te maken. En dat willen we toch allemaal?
Aan het einde van deze schrijfles vraag ik mij nog één ding af…
Wat zijn jouw ergste darlings geweest die je moest killen?
Volg je mij al via Facebook, Instagram en Twitter?
Dit artikel bevat één of meerdere affiliate links.
Foto’s: eigen foto’s en van Pixabay
