Eens in de zoveel tijd kom je iemand tegen die hetzelfde pad bewandelt. Het is dan erg mooi dat je samen op avontuur kunt gaan. In dit geval op schrijfavontuur. Op een aparte pagina op deze website kun je lezen over de schrijfavonturen die ik samen met Ellen beleef. Wat we allemaal meemaken, schrijven wij in een soort briefwisseling naar elkaar. Dit keer schrijf ik over het herschrijven van je manuscript. Het is een reactie op Ellens vorige brief.
Brief 20 – 5 november 2019
Hoi Ellen,
Dit keer schrijf ik je een brief in één van de drukste schrijfmaanden van het jaar. We zijn allebei begonnen met de NaNoWriMo en dat naast alle andere schrijfprojecten die we hebben lopen. We hoeven ons in ieder geval niet te vervelen. Dat is duidelijk!
Vorige keren schreven we over de feedback van onze proeflezers en jij vroeg aan mij hoe ik het herschrijven van mijn manuscript aanpak. Ik ga proberen jouw vragen aan mij te beantwoorden. Onthoud alsjeblieft wel goed dat ik maar een beginner ben en dat mijn manier zeker niet dé manier zal zijn. Maar dat weet je wel, haha.
Herschrijven van je manuscript
Ik moet als eerste zeggen dat ik wat gemengde gevoelens heb wat betreft het herschrijven van mijn manuscripten, maar ik heb inmiddels al geleerd dat ik daar niet de enige in ben. Op het moment dat je je verhaal ‘af’ hebt en je de slotwoorden hebt getypt, weet je dat je nog lang niet klaar bent. Dat klinkt voor mensen die niet schrijven misschien een beetje vreemd, maar ik heb zelfs het idee dat je nog niet eens op de helft bent van je ‘boek’. De ene schrijver zal het herschrijven heel leuk vinden om te doen en de ander vindt dat het ergste onderdeel van het schrijven. Ikzelf zit daar een beetje tussenin. Aan de ene kant vind ik het leuk, omdat ik zie dat het verhaal er echt beter van wordt en wie wil dat nou niet, maar aan de andere kant wil ik ook wel met iets nieuws beginnen; ik was tenslotte ‘klaar’…
Hoeveel tijd gebruik ik voor het herschrijven?
Dat is weer zo’n goede vraag van jou. Ik denk namelijk dat het heel erg verschillend is. Zijn het kleine typfouten die je moet verbeteren of moet je je rode lijn in je verhaal aanpassen? Dat laatste betekent namelijk dat elke verandering die je ergens maakt, wel door het hele verhaal consequent moet worden doorgevoerd. Terwijl de typfouten makkelijk en snel te veranderen zijn, maar dan moet je wel weten dat ze er zijn. Al met al ben ik wel een hele tijd bezig met het herschrijven.
Hoe pak ik het herschrijven aan?
Het eerste wat ik doe, is kijken welke dingen ik aan de rode lijn van mijn verhaal wil veranderen. Is er bijvoorbeeld een karaktereigenschap van een personage die ik pas later in het verhaal heb bedacht? Die moet dan ook in het begin naar voren komen. Is de interne motivatie van mijn personage(s) wel goed genoeg? Zo nee, dan moet ik dat versterken en wellicht later in mijn verhaal nog een paar keer duidelijker naar voren laten komen. Dit ben ik momenteel aan het doorvoeren in mijn manuscript. Ja, ja, ik ben nu ook aan het herschrijven. Dat soort dingen doe ik het eerst.
Kill your darlings
Daarna ga ik kijken naar de lengte van de hoofdstukken en de scènes. Zijn die niet te lang? Of zijn ze überhaupt wel nodig om het verhaal te kunnen volgen? Daar komt het bekende ‘schrijven is schrappen’ of ‘kill your darlings’ om de hoek kijken. Ik heb uit mijn eerdere versies complete scènes verwijderd, omdat het op die plek uiteindelijk helemaal niet paste in het verhaal of ik heb ze ingekort, omdat het veel te langdradig was. Gelukkig zie je dat je manuscript daar flink van opknapt, maar soms doet het wel een beetje pijn. De stukken die ik in dat manuscript niet meer vind passen, bewaar ik in een los document. Zo kan ik ze altijd op een ander moment gebruiken als ik zou willen. In de praktijk gebeurt dit waarschijnlijk niet zo vaak, maar het gaat mij om het idee.
Herschrijven op de details
Als ik alles heb gecheckt en veranderd wat hierboven staat, ga ik herschrijven op de details. Dan let ik extra goed op de leestekens en spelling van woorden. Ook de zinsopbouw neem ik dan onder de loep. Dat vergt namelijk een hele andere manier van kijken. Op zo’n moment hoef je die grote lijn helemaal niet meer in de gaten te houden of erop te letten dat je personages wel goed genoeg uit de verf komen. Het is op dat moment het belangrijkste dat alles wat jij letterlijk hebt getypt, wel helemaal correct is. Dit is het laatste wat ik doe tijdens het herschrijven.
Ben je dan klaar?
Dit is niet een vraag van jou, maar eentje die ik erin wil gooien. Wat ik doe als ik klaar ben, is het manuscript even laten liggen (of natuurlijk naar mijn proeflezers sturen). Ik neem er op die manier letterlijk een beetje afstand van. Als je aan het herschrijven bent, zit je er echt met je neus bovenop en dan zie je niet alles meer even goed.
Na een tijdje, en dat zal per schrijver verschillen, pak ik mijn manuscript erbij. Meestal print ik het uit, omdat ik merk dat ik er dan weer hele andere dingen uithaal. En vervolgens lees ik het hele verhaal achter elkaar door. Eventueel schrijf ik verbeteringen in de kantlijn. Deze laatste check is ook fijn om te ervaren of het verhaal wel loopt. Bij het herschrijven ben ik vaak hoofdstuk voor hoofdstuk bezig en nu lees ik het verhaal dan dus achter elkaar door. Voor mij werkt dit heel fijn.
Hoe ga jij om met het herschrijven van je manuscript?
En natuurlijk ben ik ook weer benieuwd hoe jij dit doet. Ik weet dat je tijdens de NaNoWriMo bezig bent met het herschrijven van je boek. Hoe pak je dat aan? Dat is natuurlijk ook weer net een beetje anders, omdat dat verhaal allang gepubliceerd is geweest. Gaat het herschrijven dan ook anders of eigenlijk niet?
Ik hoop weer snel van je te horen! Tot de volgende keer!
Liefs, Sandy
Wil je weten wie Ellen is? Ellen Kusters heeft haar eigen website: Ellens schrijfavonturen. Daar kun je nog meer enthousiaste verhalen vinden. Ga maar snel kijken!
Je kunt hier op de website nog meer brieven van onze schrijfavonturen lezen.
Volg je mij al via Facebook, Instagram en Twitter?
Dit artikel bevat één of meerdere affiliate links.
Foto: eigen foto
Dit doet me denken aan de Engelse uitdrukking: ‘Kill your darlings’. Je moet als schrijver niet te bang zijn de hakken en te snijden in je eigen tekst.
Inderdaad ‘Kill your darlings’. Je tekst wordt van schrappen meestal echt beter. Dat maakt het ook wat minder erg om te doen, haha.
Ik vind het moeilijk om te schrappen in mijn verhaal. Maar een goede om ze te bewaren voor ….. Veel werk om te doen.
Ik vind schrappen ook moeilijk, maar het is wel belangrijk om te doen. Maar ik denk dat wij niet de enige schrijvers zijn die het lastig vinden 😉
Wat leuk, brieve schrijven naar eljaar. Doet me denken aan vroeger, had altijd penvriendinnen uit Nl en omliggende landen toen er nog geen internet was.
Ja schrijven is schrappen, doe ik ook altijd met mijn blogs.
Ja, leuk hè? Ik had vroeger ook altijd van die penvriendinnen. Dit geeft inderdaad zo’n zelfde gevoel. Alleen hebben we het nu meer over werk, dan over van die meidendingetjes 😉 Maar net zo gezellig!
Ik doe regelmatig interviews met auteurs en altijd geven ze aan dat ze het scrappen van tekst het moeilijkste onderdeel vinden in het schrijfproces. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen want een verhaal voelt toch een beetje als je eigen kindje.
Het is inderdaad net je ‘kindje’. Daar mag niemand anders aankomen, haha. Grappig hoe zoiets werkt.
Schrijven en schrappen doe ik regelmatig. Een verhaal moet wel dichtbij jezelf blijven. Maar het is ook wel weer leerzaam.
Leuke blog trouwens om brieven te schrijven aan elkaar.
Leuk om te horen dat je onze briefwisseling leuk vindt!
Heel interessant om te lezen! Het lijkt mij een moeilijk proces.
Dank je wel voor je compliment! Het is zeker moeilijk, maar ook erg goed voor het resultaat.
Leuke blog om te lezen zo! Lijkt me toch lastig. Lijkt me al helemaal een hel als je teveel tekst hebt en dus moet schrappen
Dank je wel! Het is inderdaad erg lastig, maar meestal erg nodig. Zeker als je bij bepaalde dingen vastzit aan een maximum aantal woorden, zoals schrijfwedstrijden e.d.
Herschrijven is altijd lastig vooral het schrappen vind ik moeilijk. Maar je geeft goede tips!
Dank je wel voor het compliment! Schrappen blijft inderdaad één van de moeilijkste dingen van het schrijven.